3 min read
Pomaganie osobom, które doświadczyły przemocy seksualnej jest bardzo trudne, ale i bardzo ważne. Jeśli ktoś zaufał nam w takiej sprawie, to bardzo wiele znaczy. Co najważniejsze – jesteśmy w stanie nauczyć się pomagać, rozmawiać, reagować. A to jest kluczowe, żeby pomagać skutecznie, nie dopuszczać się nieświadomie wtórnej wiktymizacji.
Ważne jest również by nie przekraczać swoich granic, chronić siebie i swoje zdrowie psychiczne. Jako osoby pomagające także mamy prawo do tego, by zadbać o siebie, bo nie robiąc tego, nie będziemy w stanie skutecznie pomagać innym.
ZADBAJ O BEZPIECZEŃSTWO
Osoba, która doświadczyła przemocy seksualnej potrzebuje przede wszystkim być bezpieczna. Zadbaj o to bezpieczeństwo dla niej lub dla niego. Zapytaj czy potrzebuje noclegu (osobą, która krzywdzi, może być ktoś z rodziny), jeśli nie możesz tego zapewnić, a osoba tego chce, to pomóż w poszukiwaniach, zorganizowaniu takiego miejsca. To odciąży osobę w tym trudnym momencie. Zapytaj czego jeszcze potrzebuje, jakiego rodzaju pomocy, co możesz zrobić, by poczuła się lepiej w tym konkretnym momencie.
PAMIĘTAJ O JĘZYKU
Sposób w jaki mówimy o przemocy seksualnej ma znaczenie i warto o ten język zadbać, by nie przyczyniać się do wtórnej wiktymizacji.
Zamiast słowa „ofiara”, używaj określenia „osoba, która doświadczyła przemocy”. Przenoś odpowiedzialność na osobę, która dopuściła się przemocy („ktoś cię skrzywdził” zamiast „zostałaś_eś skrzywdzona_y”).
WTÓRNA WIKTYMIZACJA
To zjawisko, w którym osoba, którą ktoś skrzywdził, która ma za sobą doświadczenie przemocy, jest obwiniana za to co ją/jego spotkało. Pogłębia pierwotną wiktymizację, czyli wszelkie negatywne bezpośrednie następstwa gwałtu.
Bardzo często to zjawisko pojawia się w przypadkach przemocy seksualnej, gdy osobie nie wierzy się, podważa jej/jego zeznania, traktuje się ją/go lekceważąco. Z tego także wynika fakt, że osoby, które ktoś zgwałcił, nie chcą zgłaszać się na policję – boją się, że nikt im nie uwierzy.
Wtórna wiktymizacja jest częścią kultury gwałtu i jej podłożem są mity na temat przemocy seksualnej, o których pisaliśmy ostatnio. Tekst na temat mitów o gwałcie, znajdziecie w zakładce “artykuły”.
SŁUCHAJ I PODĄŻAJ ZA TĄ OSOBĄ
To najważniejsza rzecz, którą można zrobić. Bez przerywania, bez oceniania, bez oznak zniecierpliwienia. Zaangażuj się w to słuchanie. Bądź i słuchaj uważnie.
Nie podważaj słów osoby, która doświadczyła przemocy, nie udawaj także, że rozumiesz jej sytuację, jeśli nie masz podobnych doświadczeń. Nie musisz ich rozumieć, by słuchać i służyć wsparciem.
Pomocnymi słowami mogą być: „jestem tu dla ciebie”, „słyszę cię”, „możesz na mnie liczyć, wspieram cię”, jeśli faktycznie tak jest.
Decyzje na temat tego, jak osoba postąpi w kontekście swoich doświadczeń przemocy należą do niej/niego. Nie próbuj stawiać się w takiej sytuacji, że wiesz lepiej, co należy zrobić. Zapytaj osoby, czego potrzebuje w tym momencie i co chce zrobić (zadawaj te pytania wprost), podkreślaj, że cokolwiek zdecyduje, to będzie okej i zamierzasz jej pomóc (jeśli to prawda). Jeśli osoba nie wie, co może zrobić, wtedy przypomnij jej, jakie ma opcje.
PRZEDSTAW OPCJE
Jeśli nie jesteś pewny_a, jakie są formy wsparcia i procedury, to przekaż osobie kontakt do organizacji pomagających w takich sytuacjach. Możesz zaproponować, że zadzwonicie tam razem. To może być np. policja, Centrum Praw Kobiet, Fundacja Feminoteka, Niebieska Linia, Telefon Zaufania dla Młodzieży 116 111.
Jeśli je znasz, przypomnij osobie, która doświadczyła przemocy jej/jego opcje. Powiedz, że jeśli chce zgłosić sprawę na policję, to jesteś z nią/nim, będziesz z nią/nim i pomożesz jej/mu we wszystkim. Jeśli to wiesz, to wytłumacz dlaczego szybkie zgłoszenie na policję może być korzystne, ale także z czym się będzie wiązać.
Osoba może potrzebować tabletki po (powinno się ją zażyć najpóźniej 72 lub 120h po zdarzeniu w zależności od leku), PEPu (leku przyjmowanego po ekspozycji na HIV; trzeba go zażyć do najpóźniej 48h po zdarzeniu, a jeśli kontakt był z osobą żyjącą z HIV, to najpóźniej 72h). To wszystko jest darmowe, gdy sprawa została zgłoszona na policję. W dalszym postępowaniu przydatna będzie też obdukcja zrobionej przez lekarza_kę.
Przypomnij o tym i zostaw czas do namysłu (chyba, że osoba znajduje się w sytuacji zagrożenia życia, wtedy działaj natychmiast).
PLAN NA PRZYSZŁOŚĆ
Jeśli zgadza się na to, to porozmawiaj z osobą, która doświadczyła przemocy o jej/jego możliwościach na przyszłość. Przypomnij lub wprowadź temat psychoterapii, porozmawiaj o możliwych korzyściach z tym związanych, jeśli jesteś w stanie podpowiedz, gdzie można szukać terapeuty_ki. Przypomnij także o istnieniu darmowej pomocy prawnej i psychologicznej (np. poprzez Centrum Praw Kobiet), telefonów zaufania (zostaw numer). Zapewnij osobę o Twojej gotowości do pomocy (jeśli faktycznie taką gotowość masz).
Tekst: Kasia Koczułap
